Cmentarz ulokowany nieopodal nieistniejącego już majątku Lassek. Założony prawdopodobnie na początku XIX wieku. Nie zachowały się w rejestrach informacje, które zaświadczały o pochówkach w XVIII wieku.

Akty urodzin i zgonów ukazują, iż w Lassek na przestrzeni XIX i początku XX wieku żyło wiele osób, najczęściej powiązanych losem z majątkiem Lassek. Jako miejsce ich zamieszkania źródła podają Lassek, Gross Lassek, Lassek Waldhaus lub Klein Lassek. Aktualnie dostępne źródła podają, iż najprawdopodobniej pochowane zostało tu ciało pierwszego Burmistrza Olecko (Marggrabowa) Albrechta Balthasara Dzingel Najstarszymi odnotowanymi osobami pochowanymi na cmentarzu w Lassek byli: Friederike STANISLAWSKI – żona Paul’a Dzingela, urodzona w 1774 roku, zmarła w wieku 80 lat oraz Jacob KOSSAKOWSKI zmarły w wieku 86 lat, którego żoną była Ewa Dziengel, urodzona w 1775 roku w Lassek. Jedna z pochowanych na tym cmentarzu osób urodziła się w 1741 roku i jest to Sophia LIPKA – żona kantora Josepha Stanislawskiego. Znajduje się też tutaj grób N. SCHWARZKOPF’a żyjącego zaledwie 30 godzin syna królewskiego leśniczego Johana Ferdinanda Schwarzkopf’a, sam J.F. Schwarzkopf pochowany został w Stobbenorth (Pieńki) w 1869 roku dożywszy 60-ciu lat, żoną jego była Charlotte Siskowski.

Najczęstszymi przyczynami przedwczesnych zgonów pochowanych tu osób były: tyfus, cholera, puchlina wodna, zapalenie mózgu, u dzieci kolka lub wycieńczenie/wychudnięcie, osłabienie, zgon przy porodzie. Na cmentarzu znajduje się wiele pojedynczych grobów dziecięcych. Ich bliscy pochowani są bardzo często na cmentarzach w sąsiednich wioskach (Lengowen/ Łęgowo, Rosochatzken/ Rosochackie, Olschöwen/ Olszewo, Kiliannen/ Kiliany, Orzechowken/ Orzechówko, Stosznen/ Stożne, Seedranken/ Sedranki, Jaschken/ Jaśki, Dullen/ Duły, Sczeczinken/ Szczecinki, Mooschnen/ Możne, Krupinnen/ Krupin, Borrishof/ Borysowo czy też w innych częściach świata np. w Salt Lake w USA), w wielu przypadkach brakuje informacji o miejscach ich pochówku. Bardzo często były to osoby zatrudnione jako robotnicy dzienni/służące przy majątkach, często przemieszczające się za pracą. Do dziś na tym cmentarzu nie zachowało się wiele grobów, tak jak i nie zachował się dom rodziny Dzingel/Dziengel.

Jedyną z namacalnych pamiątek z tamtej epoki jest odnaleziona tablica nagrobna informująca o miejscu pochówku majora Friedricha Wilhelma Dziengela. Cmentarz przez wiele dekad skrzętnie skrywał las. Uporządkowanie go jest również próbą uporządkowania pamięci zbiorowej, zarówno polskiej, jak i niemieckiej, sięgnięciem do czasów początków miasta Marggrabowa (Olecko) i powiązaniem tych czasów z losem konkretnych osób, co wydaje się ważne dla aktualnych mieszkańców tej ziemi, którzy dzięki temu otrzymują szersze konteksty dla zrozumienia przeszłości i swojej tutaj obecności.

Albrecht Balthasar von Dzingel – Burmistrz Marggrabowej i Szlachcic Pruskiego Pogranicza

Po sekularyzacji Zakonu Krzyżackiego nastały czasy powstawania i ugruntowywania wpływów największych wschodniopruskich rodów. Pośród tych rodów próbował także swoje miejsce odnaleźć migrujący na te tereny prawdopodobnie spod okolic Mińska ród Dzingel, jego członkowie odznaczali się bohaterstwem w walkach, za co otrzymywali liczne przywileje. Na tych terenach źródła odnotowują dwie gałęzie tego rodu. Pierwsza związana z Albrechtem Balthasarem Dzingelem, druga posiadająca Karpinnen (Karpin) i Mierunsken (Mieruniszki). Źródła heraldyczne łączą te dwie rodziny z dwoma herbami oraz z terenem Wielkiego Księstwa Litewskiego na przełomie XV / XVI wieku. Najstarszy dokument, istotny dla historii tego miejsca, który odnosi się do nazwiska Dzingel, datowany jest na 21 grudnia 1684 roku i dotyczy Albrechta Balthasara Dzingela. Albrecht Balthasar Dzingel objął w mieście Marggrabowa (Olecko) urząd odpowiadający dzisiejszemu burmistrzowi. Stało się to ponad 100 lat od założenia Marggrabowej i około 30 lat od najazdu Tatarów, które doprowadziły miasto do ruiny i wyludnienia.

Gdzie mieszkał, gdy przybył na te tereny Albrecht Balthasar Dzingel nie jest możliwe na tę chwilę do ustalenia. Burmistrz Marggrabowej żył w relatywnie trudnych czasach. Epoka osadnictwa wiązała się z rozmaitymi zagrożeniami, w tym z licznymi zarazami. W obrębie Hauptamt Oletzko za jego urzędowania zmarło w wyniku zarazy, która nawiedzała miasto kilka razy, 10910 osób, w tym w samym mieście 1100, według informacji tylko 38 osób przeżyło. Pośród tych 38 osób był Albrecht Balthasar Dzingel wraz z żoną Sophie’ą z.d. Brauer i dziećmi. Po przejściu zarazy nastąpił kolejny etap osadnictwa, co przyczyniło się do rozwoju miasta, które stało się miastem garnizonowym (Kuerasier Regiment), a sam Albrecht Balthasar Dzingel w 1716 roku otrzymał akt odnowienia i potwierdzenia szlachectwa, i od tej pory w źródłach funkcjonował jako Albrecht Balthasar von Dzingel (także von Dziengel). Niewiele później zmarł, w 1718 roku, pozostawiając żonę i liczne potomstwo. Miejsce jego pochówku również nie jest znane.

Albrecht Balthasar von Dzingel w latach 1694-1706 roku był dzierżawcą dóbr w Seedranken. W 1704 roku otrzymał majątek Lassek na prawie chełmińskim (ziemię położoną na granicy z Łęgowem, nad rzeką Pluskwianką). Posiadał również Dullen (Duły) oraz Chelchen (Chełchy), które kupił w latach 1711-12 od Bogislawa Friedricha von Doenhoff, a w późniejszym czasie otrzymał także Dziengellen (Dziengiele).

Dzingel – von Dziengel: historia szlachty na tle przemian historycznych

Tereny, które wcześniej funkcjonowały pod nazwą Lassek, dziś będące częścią wsi Sedranki, od początku powiązane były z nazwiskiem Dzingel. Do 1876 roku formalnie nie istniały państwowe rejestry urodzeń i zgonów, co aktualnie przyczynia się do wielu trudności w odszyfrowywaniu przeszłości, a źródłem informacji pozostają księgi parafialne. W przypadku rodu Dzingel na przestrzeni wieków pojawiał się różnorodny zapis tego nazwiska: Dziengell/Dziengel, von Dziengel/von Dzingell/von Dzingel, Dzingell/Dzingel, Zingel, także Dziengełł.

Życie członków rodu Dzingel powiązane było ze służbą wojskową i piastowaniem wysokich stanowisk urzędniczych. Kolejne pokolenia zasłużyły się walecznością. Jeden z synów Albrechta Balthasara von Dzingel – Martin von Dziengel zmarł w stopniu majora w Magdeburgu w 1766 roku, zaś wnuk – Georg Balthasar von Dzingel był w 1806 rotmistrzem w Husarach von Koehler i zmarł w 1821 w stopniu majora. Inny potomek rodu von Dzingel w stopniu lejtnanta w 1806 służył w Regimencie von Grawert i poległ na polu chwały. Anna Katharina poślubiła Joachima Ernsta Hesse, a po jego śmierci oberlejtnanta Georga von Lossau. David Dzingel, który urodził się w 1754 roku, otrzymał Order Pour le Mérite i ukończył służbę w stopniu majora w 1808 roku. Żoną jego była Julianna Stanislawski.

W aktach Pruskiego Sądu Obwodowego David Dzingel i jego żona Julianna Stanislawski oraz Paul Dzingel i jego żona Friederike Stanislawski powiązani byli z majątkiem Lassek także z ziemią w Dullen (Duły), gdzie pochowana została córka Davida Dzingela – Anorta. Po nich majątek Lassek przejął Carl Dziengel i Eleonore z.d. Buchholz, następnie Ferdinand Dziengel. Majątek pozostał w rękach rodu przez kolejne pokolenia. Ostatnim właścicielem był Eduard Dziengel, który zmarł w 1943 roku (prawdopodobnie został pochowany również na tym cmentarzu, brak jednak na ten temat danych) i zapisał w testamencie cały majątek synowi swojej adoptowanej córki Else, 5-letniemu Wilfriedowi Rupnow podkreślając, iż tenże po osiągnięciu pełnoletności odziedziczy majątek, który należy do rodziny Dziengel od wielu wieków, tym samym zobowiązał wnuka do przyjęcia dwuczłonowego nazwiska Rupnow-Dziengel. Wilfried niestety nie zdążył osiągnąć pełnoletności, aby przejąć przepisany mu majątek. Dwa lata później zakończyła się II wojna światowa i od 1945 roku te tereny zamieszkują już w dużej większości inni ludzie. Miasto Marggrabowa, które od 1928 do 1945 roku nosiło nazwę Treuburg, po 1945 roku stało się Oleckiem. Nazwisko Dziengel do 1945 roku zapisywane było w aktach urzędowych również w formie „Dzingel”.

Albrecht Balthasar von Dzingel otrzymał potwierdzenie szlachectwa od syna Fryderyka I Pruskiego, Fryderyka Wilhelma I Pruskiego, listy potwierdzające przedkładają przedstawiciele polskiej szlachty. Przyznane tytuły często ograniczone były do ziem posiadanych przez danego władcę oraz podlegały surowym zasadom dziedziczenia. Po 1806 roku poddane zostały rewaloryzacji a w czasie Republiki Weimarskiej unieważnione.

Upamiętnienie Pochowanych Ewangelików prawdopodobnie spoczywający na cmentarzu Lassek (1816-1922)

Aktualnie dostępne źródła podają, iż miejsce spoczynku znalazły tu następujące osoby, wszystkie wyznania ewangelickiego:
Auguste BLUECHERT (26 lat, zm. 1867),
Johannes Max BOGDAN (5 miesięcy, zm. 1877),
Eleonore BUCHHOLZ (63 lat, zm. 1870),
Samuel CHMIELEWSKI (70 lat, zm. 1855),
Ludwig CZARNOJAN (13 lat, zm. 1883),
Franz CZERWONKA (6 miesięcy, zm. 1890),
Marie CZERWONKA (59 lat, zm. 1867),
Marie CZERWONKA (44 lat, zm. 1869),
Käthe DENKELMANN (2 lata, zm. 1918),
Carl Hermann DENZER (63 lat, zm. 1911),
August DEWITZ (63 lat, zm. 1912),
Auguste Catharina DZIENGEL (2 miesiące, zm. 1866),
Carl DZIENGEL (brak danych),
Charlotte Emilie DZIENGEL (8 lat, zm. 1880),
Friedrich Ferdinand DZIENGEL (67 lat, zm. 1870),
Friedrich Wilhelm DZIENGEL (60 lat, zm. 1895),
Johan ERDT (6 miesięcy, zm. 1852),
Marie FERNOW (65 lat, zm. 1902),
N. FISCHER (zm. przy narodzinach w 1858),
Martha GOLLUB (14 dni, zm. 1897),
Gustav GRIGUHN (1 miesiąc, zm. 1881),
Wilhelm JEBRIMSKI (1 rok, zm. 1868),
Johann JOREWITZ (52 lat, zm. 1891),
Michael KOSLOWSKI (61 lat, zm. 1857),
Charlotte KOSSAKOWSKI (2 miesiące, zm. 1853),
Jacob KOSSAKOWSKI (86 lat, zm. 1850),
Johan Friedrich KOSSAKOWSKI (3 miesiące, zm. 1855),
N.N.  (zm. przy narodzinach w 1869),
Auguste KOWALEWSKI (1 rok, zm. 1873),
Bertha KOWALEWSKI (3 lata, zm. 1873),
Frieda KUKLA (1 dzień, zm. 1913),
Friedrich KUKLA (2 dni, zm. 1913),
Lina KUKLA (1 rok, zm. 1922),
Gottlieb LAZARCZYK (1 miesiąc, zm. 1867),
Johann LAZARCZYK (24 dni, zm. 1872),
Sophia LIPKA (75 lat, zm. 1816),
Justine LUKASCHEWSKI (2 miesiące, zm. 1854),
Ludwig MAY (60 lat, zm. 1868),
Auguste OZAREK (2 lata, zm. 1870),
Carl OZAREK (6 miesięcy, zm. 1871),
Ludwig OZAREK (31 lat, zm. 1871),
Daniel PETER (35 lat, zm. 1846),
Regine PRZYTULLA (3 miesiące, zm. 1818),
Caroline ROWEK (11 lat, zm. 1867),
Christine RUTTA (6 tyg., zm. 1817),
Ludwig RUTTA (1 miesiąc, zm. 1818),
Adam SABOROWSKI (5 lat, zm. 1850),
Jan SABOROWSKI (6 miesięcy, zm. 1850),
N. SCHWARZKOPF (30 godzin, zm. 1857),
August Carl SISKOWSKI (11 lat, zm. 1849),
N. SPAKOWSKI (zm. przy narodzinach w 1850),
Friederike STANISLAWSKI (80 lat, zm. 1854),
Auguste STEINER (10 miesięcy, zm. 1901),
Fritz WASCHKIEWITZ (4 lata, zm. 1893),
August WESSOLOWSKI (11 miesięcy, zm. 1852),
Georg WILDAUER (75 lat, zm. 1900).

Źródła:
1. Archiwum Państwowe w Suwałkach o/Ełk
2. Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz w Berlinie
3. Evangelisches Zentralarchiv w Berlinie
4. https://www.online-ofb.de/marggrabowa/?lang=de
5. https://ofb-treuburg.portal-ostpreussen.de/showtree.php?tree=ofb_treuburg
6. Treuburger Heimatbrief
7. „Dzieje Olecka 1560-2010”/”Olecko w latach 1560-1800” opracowanie Danuta Bogdan
8. A. Kossert, „Prusy Wschodnie. Historia i Mit”
9. E.H. Kneschke, „Neues allgemeines deutsches Adels-Lexicon, im Vereine mit mehreren Historikern herausg.“
10. Freiherr L. von Zedlitz-Neukirch, Neues Preußisches Adels-Lexicon“

Opracowanie źródeł:
Ewa Kozłowska,
Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo Olecko

Jest to plac na którym eksponowane są interaktywne tablice dydaktyczne nawiązujące do tematyki leśnej. Można za ich pomocą pogłębiać wiedzę na temat drzew leśnych, roślin runa oraz mieszkańców lasu. Zwiedzający mogą przyjrzeć się również roślinom leśnym przeniesionym ze środowiska naturalnego. Możliwe jest także prowadzenie zajęć lub odpoczynek pod wiatą, która może zmieścić około 30 osób. Jest to również doskonałe miejsce zabaw plenerowych dla dzieci.

Atrakcją jest możliwość dokładnego określenia czasu za pomocą słonecznego zegara analematycznego, a także przejście ścieżką zmysłów, gdzie można pod stopami poczuć różne rodzaje podłoża leśnego.

Plac jest dostępny dla wszystkich zwiedzających w dni robocze od 8 – 14. W przypadku grup zorganizowanych prosimy o wcześniejszy kontakt telefoniczny z Nadleśnictwem Olecko pod numerem telefonu 87 523-42-61. Dla autokarów wjazd od ulicy Rzemieślniczej.

Serdecznie wszystkich zapraszamy!

Do zobaczenia! Darz Bór!

Wyposażona jest w przeróżne pomoce dydaktyczne m.in. eksponaty spreparowanych zwierząt, trofea łowieckie, próbki drewna, leśne gry i zabawy, gabloty z owadami oraz sprzęt multimedialny umożliwiający wyświetlanie prezentacji oraz projekcję filmów. W obiekcie znajduje się również kącik historyczny Lasów Państwowych, w którym wyeksponowane są przedmioty i różne narzędzia wykorzystywane niegdyś w pracy przez leśników. Nadleśnictwo udostępniło również przestrzeń do zaprezentowania zbiorów eksponatów historycznych pochodzących z terenu powiatu oleckiego i gołdapskiego dla Gołdapskiego Stowarzyszenia Historycznego „ARCHEO”. Można tam zobaczyć części broni, amunicji  i wyposażenia wojskowego z okresu I i II Wojny Światowej, a także czasopisma, zdjęcia, elementy biżuterii i przedmioty użytku domowego.

Izba edukacyjna przystosowana jest do prowadzenia zajęć dla grup do 16 osób. W celu przeprowadzenia zajęć z naszym edukatorem, prosimy o wcześniejszy kontakt telefoniczny pod nr tel. 87 523 42 61